CÔ SÁU LỤC CUNG

Cô Sáu Lục Cung – Cô Sáu Sơn Trang (Nhạc Phủ) – Màu sắc đại diện: màu xanh lam hoặc tím chàm.

Danh hiệu: Cô Sáu Lục Cung; Nguồn gốc: Người Nùng ở đất Hữu Lũng, Lạng Sơn; Hầu cận: Mẫu Thượng Ngàn hoặc Chầu Lục Cung Nương; Phủ/ nơi cai quản: Nhạc Phủ; Lĩnh vực chính: Cho thuốc, chữa bệnh cứu người; Trang phục/Màu sắc: Lam, chàm, tím, Áo ngắn vạt, rộng tay, màu lam hoặc chàm tím, Quầy đen, Đầu đội khăn xanh, chít hoa, trâm cài lược dắt.

Cô Sáu Sơn Trang hay còn gọi là Cô Sáu Lục Cung, cô là thánh cô hầu cận bên Chầu Lục Cung Nương hay Mẫu Thượng. Trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô, Cô Sáu Lục Cung là một trong những vị thánh cô thường hay ngự đồng, ngoài ra cô còn nổi tiếng với tài chữa bệnh cứu người lúc sinh thời.

Đệ tử con dâng bài văn tấu
Cung thỉnh mời cô Sáu sơn trang
Đền thờ lập ở trên ngàn
Lô xô đá mọc ngổn ngang mấy tầng

Thần tích Cô Sáu Sơn Trang, Cô Sáu Lục Cung

Tương truyền sự tích về Cô Sáu Sơn Trang vốn là tiên nữ trên trời, thấy cảnh hạ giới lầm than, dân tình đói khát, ốm đau bệnh tật, cô thương xót cho chúng sinh nên nguyện hạ phàm để chữa bệnh cứu người. Năm ấy cô giáng sinh vào một gia đình người dân tộc thiểu số (người Nùng, có nơi cho là người Tày) ở vùng quê Hữu Lũng – Lạng Sơn. Sinh thời, cô xinh đẹp, nết na, hiền dịu, khi sinh ra đã có tài chữa bệnh, bốc thuốc. Hầu như không một chứng bệnh nào cô không biết, không một bệnh nan y nào mà cô không chữa được. Cô thường xuyên bôn ba khắp vùng miền của xứ Lạng, đi khắp hang cùng ngõ hẻm trong những ngọn núi cao, những cánh rừng già để hái thuốc. Trước y thuật cao minh của Cô, nhiều gia đình khó khăn không có tiền chữa bệnh đã từ cõi chết trở về. Khi cô lên ngàn hái thuốc thì cầm thú reo ca, voi quỳ hổ phục bên đường cô đi. Cô rất khôn ngoan nhưng cũng rất đành hanh, cô đặc biệt ghét người ăn nói quanh co, ăn không nói có.

Trong dân gian, những thông tin sự tích về Cô Sáu được lưu truyền rất nhiều, nhưng đa phần chưa có sự thống nhất một số quan điểm về xuất thân của cô và cô Sáu hầu cận vị thánh nào. Có thuyết thì nói rằng Cô Sáu là tiên cô kề cận bên cửa Chúa Thượng Ngàn ở đất Trang Châu (chưa xác định rõ), còn lại đa phần đều thống nhất rằng Cô Sáu là người kề cận Chầu Lục Cung Nương nên cô mới được gọi là Cô Sáu Lục Cung hay còn có danh khác là Cô Sáu Sơn Trang. Khi nhân dân lập đền thờ phụng Chầu Bà, vẫn thỉnh Cô Sáu là cô trấn bản đền Lục Cung.

Đền thờ Cô Sáu Lục Cung

Cô Sáu Lục Cung không có đền thờ riêng. Hiện nay Cô Sáu Lục Cung chính là thánh cô trấn giữ bản đền Lục Cung Chín Tư. Cung thờ cô được xây ngay cạnh chính cung đền Chầu Lục tại thôn Chín Tư, Hữu Lũng, Lạng Sơn. Đền Lục Cung còn là nơi thờ chính của Chầu Lục hay còn gọi là Chầu Sáu Lục Cung, Chầu Lục Cung. Đôi khi đền Lục Cung còn được gọi là Đền Chín Tư.

Lục Cung Linh Từ hay còn gọi là Đền Chín Tư

Ngày khánh tiệc Cô Sáu Lục Cung, Cô Sáu Sơn Trang

Ngày 10 tháng 05 âm lịch hàng năm chính là ngày tiệc cô Sáu Sơn Trang

Hầu giá Cô Sáu Sơn Trang, Cô Sáu Lục Cung

Trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô, Cô Sáu Lục Cung rất hay về ngự đồng. Các thanh đồng đạo quan thường thỉnh bóng Cô Sáu Sơn Trang ngự đồng không chỉ có khi về đền Lục Cung, về đất Lạng Sơn mà cả khi khai đàn mở phủ hay trong cả những dịp hầu vui, đón tiệc tiên thánh.

Khi ngự đồng cô làm lễ khai cuông rồi múa mồi như các tiên cô trên Thượng Ngàn khác. Trong trang phục áo ngắn vạt, rộng tay, màu lam hoặc chàm tím, quầy đen, đầu đội khăn xanh, chít hoa, trâm cài lược dắt.

Bản văn Cô Sáu Sơn Trang, Cô Sáu Lục Cung thứ nhất

Đệ tử con dâng bài văn tấu
Cung thỉnh mời cô Sáu sơn trang
Đền thờ lập ở trên ngàn
Lô xô đá mọc ngổn ngang mấy tầng

Nước suối chảy rì rầm róc rách
Cá lượn mình luồn lách dưới khe
Đền cô cây mọc xum xuê
Lối lên sông Hoá lối về Suối Ngang

Cảnh sơn trang trên ngàn lồng lộng
Lục Cung từ thượng đẳng tối linh
Càng thêm nức tiếng thơm danh
Trừ tà trị bệnh cứu sinh cho đời

Tiên cô Sáu vâng lời Mẫu Thượng
Hái thuốc tiên độ lượng nơi nơi
Nón xanh đủng đỉnh lên đồi
Chân quấn xà cạp chiếc gùi trên vai

Thật ưa ngắm đôi tay vòng bạc
Thẳng đường ngôi mườn mượt tóc mây
Da ngà vẻ ngọc hây hây
Môi trầu cắn chỉ vẻ đầy khuôn trăng

Nở nụ cười hàm răng rưng rức
Má hây hây sực nức hương bay
Áo lam ngắn vạt rộng tay
Long lanh đáy nước tóc mai hoa cài

Bước khoan thai lên hầu Mẫu Thượng
Sớ trạng dâng kính ngưỡng Tam Toà
Mẫu yêu cô Sáu nết na
Độ cho đệ tử gần xa yên lành

Tính đành hanh trên đời có một
Kẻ gian tà nhất mực không tha
Thư phù luyện ấn canh ba
Canh tư đốt đuốc vào ra cửa rừng

Cất tiếng hú khắp rừng im bặt
Rước Mẫu hoa rắc hang sâu
Mẫu sai cô Sáu theo hầu
Tay cầm nhành quạt đứng hầu một bên

Đức Mẫu Thượng chỉ lên đỉnh núi
Cô vâng lời vượt suối băng ngàn
Tới đâu cầm thú reo vang
Voi quỳ hổ phục bên đàng cô đi

Tiếng tử quy bên đồi gọi bạn
Gà gáy rừng gọi sáng năm canh
Hái hoa trẩy quả vin cành
Hái tài hái lộc lấy danh cho đồng

Trốn hiên mai cành hồng thấp thoáng
Cô Sáu Ngàn đã đáng Mẫu yêu
Đêm ngày khăn túi nâng niu
Phấn son trang điểm dập dìu vào ra

Chúa tiên trâm giắt hài hoa
Tay đàn miệng đọc xướng ca dịu dàng
Tóc mây mườn mượt vấn ngang
Chân đi dịu dàng yểu điệu nết na

Vui về trăm thức bông hoa
Chân chim bóng cá giang khê hữu tình
Vui về tiếng thổ tiếng kinh
Giọng mường giọng mán xinh xinh dịu dàng

Danh tiếng đồn cô sáu khôn ngoan
Thần thông cô học sơn trang phép nhà
Đường về hữu lũng bao xa
Thanh sơn thủy tú vào ra tháng ngày

Lầu hồng phủ tía đông tây
Có phen nương gió cưỡi mây bay về
Động Đình bát hải thủy tề
Chiếc thoai cô sáu chèo về khoan khoan

Bát muôn lá ngọc cành vàng
Nam thanh nữ tú đảm đang chấm đồng
Kén người má phấn lưng ong
Nỗi nhầm cô quở hình dong võ vàng

Mẫu sai cô cứu bệnh trần gian
Bệnh nào cũng khỏi bình an tức thì
Khỏi rồi cô chả lấy chi
Lấy một quả núi cùng thì chiếc thoi

Núi thời có cả thú vui
Có hoa có cỏ có người sơn trang
Thoi thời sắp đặt gọn gàng
Cô về tiến mẫu sơn trang cửa rừng

Tiên cô gốc tích người nùng
Danh thơm lừng lẫy khắp vùng Chín Tư
Thỉnh cô trắc giáng linh từ
Khuông phù đệ tử thiên thu thọ trường!

Bản văn Cô Sáu Sơn Trang, Cô Sáu Lục Cung thứ hai

Nước suối chảy bên đèo róc rách
Cá lượn mình luồn lách dưới khe
Ngôi đền thờ cô có ngôi đền thờ cô
Hoa quả xum xuê, lối lên sông hóa lối về đồi ngang

Ngôi đền chín tư, đền chín tư huy hoàng lồng lộng
Sắc tặng phong thượng đẳng tối anh linh
Càng thêm nức tiếng thơm danh
Càng thêm nức tiếng thơm danh

Cả cô chữa bệnh cứu sinh cho đời
Tiên cô sáu nay vâng lời mẫu thượng
Hái thuốc tiên cô độ lượng nơi nơi
Hàng nón xanh đủng đỉnh cô lên đồi

Chân quấn xà cạp chiếc gùi đeo vai
Cô sáu nay vâng lời mẫu thượng
Đi hái thuốc tiên độ lượng nơi nơi
Hàng nón xanh đủng đỉnh cô lên đồi

Chân quấn xà cạp có chiếc gùi trên vai
Chân khoan thai lên hầu mẫu thượng
Sớ trạng dâng cô đề tấu tam tòa
Mẫu yêu cô sáu nết na

Áo lam ngắn vạt rộng tay
Khăn chít củ ấu tóc mây có bông hoa cài
Chân bước khoan thai lên hầu đức mẫu thượng
Sớ trạng dâng cô đề tấu tam tòa

Mẫu khen cô sáu đẹp nhất nhà
Về đồng làm lễ dâng nhang
Lễ phật ngũ bái mười phương độ trì
Tay dâng nhang miệng khấn dù rì

Nàng ân nàng ái vốn dòng sơn trang
Tính hay măng trúc măng giang
Măng tre măng lứa cơm lam trà vàng
Tính cô hay sung ngái cô đi tìm

Đăng ai đăng ai sáng tỏ lưng đèo
Một bầu xuân sắc tốt tươi riềm rà
Lên ngàn, lên trên ngàn lắm quả nhiều hoa.
Hài hoa dạo bước lên non.

Tiếng đàn tiếng hát véo von.
Suối sâu vang lừng câu ca
Đồi núi bao xa sương mờ nhạt nhòa
Thương đồng loan giá về đây

Dốc dốc cao mặc dốc băng qua đèo đường còn xa.
Dốc dốc cao mặc dốc băng qua đèo đường còn xa
Dáng người tiên nữ đang đi về ngày hội hoa
Dáng người tiên nữ đang đi về hội ngày hoa

Đường mập mù ngàn treo leo núi non mịt mờ
Suối tuôn róc rách ôi nước chảy về đâu
Suối tuôn rì rào nghe róc rách
Tiếng đàn tiếng phách hát vang muôn lời ca

Khi lên ngàn đi hái thuốc cho trăm họ được an lành
Ơi rừng ơi, ơi suối ơi rừng ơi suối ơi
Hoa ngàn hoa thắm tươi
Chim oanh ríu ran nhạc lừng hát khúc ca mùa xuân

Đồi vàng đồi núi cô về cô vui múa ca
Hài hoa dạo khắp nơi nơi
Chim oanh ríu ran nhạc rừng hát khúc ca chào xuân
Kìa cành hồng tươi sáng

Chim én bay rợp trời
Chập chờn chập chờn trong nắng mai
Chim oanh ríu ran nhạc rừng hát khúc ca mùa xuân
Chim oanh rợp trời hát khúc ca mùa xuân

Riêu tăm hiến đủ ba bình
Ốc dăm ba cái cua kình mười ba con
Cô tiến dâng lên con tu con tu lị
Con tu lị cùng con tu quay chất phan lị phà

Chi cha chi chô tuần lục là tuần lô trang chầu tu nhởn kim
Vỏ đắng trầu cay
Trầu têm cánh phượng lại hay thuốc lào
Dâng lên một ống vôi đào

Cau xanh cả quả, thuốc lào cả phong
Dâng lên một ống vôi đào
Cau xanh cả quả, thuốc lào cả phong
Ôi mùi thuốc lào ngát hương tinh bảo

Câu yên phỏng nay đủ cánh tiên
Có phen hiến cả rượu nồng
Ốc dăm ba cái cua kềnh mười ba con
Tính hay trà hoa cúc đắng ngạt ngào

Cau cành vỏ gạch thuốc lào tiến dâng
Đôi cô tố nữ têm trầu cánh phượng
Miếng trầu nồng thực bích cô sáu ưa
Hôm nay loan giá cô về đây

Ở ấp khe nay về rừng cấm
Hay là về đất tổ thanh hoa
Dẫu rằng ai đã mắc bệnh hiểm nghèo
Rằng ai mắc bệnh hiểm nghèo.

Tay tiên phù chú bệnh đà tan ngay
Ngày hôm nay loan giá cô về đây.
Xe loan thánh giá hồi cung.